Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Tỷ lệ người mắc bệnh thừa cân béo phì đang tăng nhanh báo động chỉ trong 10 năm qua tại Việt Nam. Để hiểu rõ thừa cân là gì, người thừa cân béo phì cần lưu ý ra sao…, hãy cùng Nutrihome tìm hiểu qua bài viết sau.
Cụm từ “thừa cân béo phì” thường đi liền với nhau nên nhiều người hay lầm tưởng hai khái niệm này là một. Tuy nhiên, thực tế thừa cân khác béo phì với định nghĩa cụ thể như sau:
Thừa cân là tình trạng tổng trọng lượng cơ thể vượt quá ngưỡng phù hợp so với chiều cao tại thời điểm đo.
Béo phì là hiện tượng mỡ trong cơ thể tích tụ cục bộ quá nhiều so với mức bình thường trên toàn bộ cơ thể. Mức độ béo phì được đánh giá dựa trên cân nặng và tỷ lệ mỡ trong cơ thể.
Người thừa cân béo phì ngày càng trở nên phổ biến
Thừa cân và béo phì được đánh giá và phân chia rõ ràng thông qua thang giá trị BMI của từng khu vực. Giá trị BMI hay được gọi là Body Mass Index, là giá trị số khối của cơ thể được dùng để đo tỉ lệ mỡ trong cơ thể. Chỉ số này được áp dụng cho cả nam và nữ và được tính bởi công thức: BMI = W/(HxH), trong đó W là cân nặng (kg), H là chiều cao (cm).
Theo số liệu của Hội nghiên cứu Béo phì quốc tế và Viện nghiên cứu Đái tháo đường quốc tế (khu vực Thái Bình Dương), người thừa cân hay béo phì sẽ được đánh giá như sau:
Tương tự với cách phân biệt như trên, để kiểm tra xem bạn thừa cân hay béo phì, các bác sĩ và chuyên gia cũng dựa trên phương pháp tính BMI. Theo WHO, nếu BMI của bạn nhỏ hơn 18,5 bạn là người gầy; từ 18,5 – 22,9 là người bình thường; lớn hơn hoặc bằng 23 là người thừa cân, lớn hơn 25 là béo phì.
Chỉ số BMI hỗ trợ đánh giá khách quan tình trạng thừa cân béo phì của mỗi người
Chỉ số khối cơ thể BMI là công cụ tầm soát giúp xác định trọng lượng cơ thể phù hợp với vóc dáng. Tuy nhiên, để chẩn đoán nguy cơ mắc bệnh thì bạn vẫn cần tiến hành các bài đánh giá khác như đo thành phần cơ thể, đo độ dày nếp da, chế độ dinh dưỡng, tiền sử gia đình, bối cảnh nghề nghiệp,… Ví dụ như, bạn cao 178cm và nặng 98kg thì BMI của bạn là 30,61, tương đương với việc béo phì ở mức 2. Tuy nhiên nếu bạn là vận động viên thể hình, khối lượng cơ bắp lớn hơn khối lượng mỡ thì bạn không phải là người bị béo phì. Do đó, chẩn đoán người thừa cân hay béo phì dựa trên chỉ số BMI chỉ có tính chất tương đối, không thể áp dụng cho mọi trường hợp. Để biết chính xác bản thân bị thừa cân béo phì hay không, bạn vẫn nên thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín.
Ngoài ra, chỉ số BMI còn có thể được các bác sĩ và chuyên gia kết hợp phân tích cùng các yếu tố khác như tỷ số giữa vòng bụng và vòng mông. Nếu giá trị của tỷ số này lớn hơn hoặc bằng 0,8 đối với nữ và 0,9 đối với nam thì tỉ lệ bạn mắc các bệnh nguy hiểm như tim mạch, đái tháo đường, cao huyết áp,… tương đối cao hơn người bình thường.
Béo phì thừa cân gây ảnh hưởng trực tiếp đến hình thể, khiến cơ thể mất cân đối, giảm sự linh hoạt, kéo theo các hệ lụy khác như giảm năng suất lao động, sức khỏe kém,… Bên cạnh vấn đề thẩm mỹ, người thừa cân béo phì còn có tỷ lệ mắc các bệnh mãn tính nguy hiểm cao hơn thông thường.
Thừa cân béo phì làm tăng nguy cơ mắc phải một hoặc nhiều bệnh lý sau đối với người trưởng thành:
Ngoài ra, người thừa cân béo phì có thể gặp khó khăn trong vấn đề hô hấp, bị suy giảm trí nhớ và khả năng vận động, từ đó đối mặt với nguy cơ tử vong cao. Nếu cần thực hiện phẫu thuật, các bác sĩ cũng chỉ ra người béo phì thừa cân cần nhiều thời gian để phục hồi hơn so với người bình thường và dễ để lại di chứng đối với cơ thể.
Nếu bố mẹ không kiểm soát cân nặng của trẻ ở mức trung bình có thể khiến trẻ mắc bệnh béo phì sớm và tăng nguy cơ mắc các bệnh lý kể trên. Không chỉ phải đối mặt với nhiều loại bệnh tật, trẻ còn có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng về mặt tâm lý:
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng thừa cân béo phì là bởi cơ thể mất cân bằng về năng lượng. Cụ thể, lượng calo bạn nạp vào mỗi ngày vượt quá nhu cầu của cơ thể hoặc vượt quá năng lượng tiêu hao qua các hoạt động, lâu dài sẽ dẫn đến thừa cân, béo phì. Ngoài ra, một số nhà dịch tễ học nhận định rằng tình trạng này đang có xu hướng tăng nhanh, do mọi người ngày càng phụ thuộc vào các thiết bị điện tử, lười vận động và ăn nhiều các loại thực phẩm giàu năng lượng, có hàm lượng chất béo, đường, tinh bột cao.
Ăn uống thiếu khoa học và lười vận động là nguyên nhân dẫn đến béo phì thừa cân
Thói quen ăn uống, sinh hoạt không khoa học có thể được xem là hệ lụy của sự tăng trưởng kinh tế nhanh và môi trường sống kém chất lượng. Bên cạnh đó, xu hướng gia tăng nhanh của tình trạng thừa cân béo phì cũng cho thấy sự thiếu hụt của các chính sách hỗ trợ trong việc phổ cập và đồng bộ trong các lĩnh vực khác như y tế, nông nghiệp, kinh doanh thực phẩm chế biến sẵn, quy hoạch giao thông, đô thị, giáo dục, quảng cáo, tiếp thị,… về thực trạng thừa cân béo phì hiện nay.
Bệnh béo phì cũng liên quan đến gen di truyền và yếu tố gia đình bởi bố mẹ và con cái thường có cùng đặc điểm về lối sống. Do đó, bố hoặc mẹ bị thừa cân béo phì sẽ làm tăng nguy cơ thừa cân và béo phì ở trẻ nhỏ.
Một số nghiên cứu đã khoanh vùng các nhóm người có nguy cơ dễ bị thừa cân béo phì, cụ thể như sau:
Béo phì thừa cân có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi từ trẻ nhỏ, người trưởng thành đến người già. Tuy nhiên nguy cơ béo phì sẽ tăng cao theo độ tuổi, do người trưởng thành thường xu hướng ít vận động, kết hợp với sự thay đổi nội tiết. Bên cạnh đó, số lượng cơ bắp có xu hướng giảm dần theo tuổi tác làm suy giảm quá trình trao đổi chất. Bởi vậy nhu cầu năng lượng của cơ thể cũng giảm xuống và có thể gây tăng thêm trọng lượng cho cơ thể.
Gen di truyền có thể ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa, phân phối và tích trữ mỡ. Ngoài ra, yếu tố di truyền cũng có vai trò quyết định khả năng chuyển hóa và đốt cháy năng lượng. Di truyền có thể gây rối loạn chuyển hóa, khiến bạn dễ mắc thừa cân, béo phì.
Béo phì có xu hướng trong gia đình. Ngoài yếu tố gen di truyền, các thành viên trong cùng một gia đình thường có sự tương đồng lớn về chế độ ăn uống, lối sống và thói quen sinh hoạt. Nguy cơ béo phì thừa cân ở trẻ sẽ tăng lên đáng kể khi một hoặc cả hai bố mẹ mắc căn bệnh này.
Các vấn đề kinh tế – xã hội gây ảnh hưởng nhất định đến tình trạng béo phì thừa cân. Cụ thể ở các phương diện như, môi trường sống tiện nghi làm giảm nhu cầu vận động, hệ thống đồ ăn nhanh phát triển khiến mọi người ăn uống không lành mạnh, không gian làm việc, sinh sống nhỏ hạn chế sự di chuyển,…
Phòng chống thừa cân béo phì là vấn đề quan trọng liên quan đến sức khỏe đối với Việt Nam nói riêng và các quốc gia khác nói chung. Từ phần nguyên nhân kể trên, có thể thấy yếu tố kinh tế – xã hội và môi trường tác động đến vấn đề duy trì cân nặng khỏe mạnh của mọi người nhiều hơn là yếu tố di truyền và gia đình. Bởi vậy, song song với việc nâng cao ý thức của mọi người về sức ảnh hưởng của căn bệnh béo phì, các bác sĩ cần tập trung đưa ra các phương án cải thiện lối sống, ăn uống, sinh hoạt và rèn luyện cho người bệnh.
Thúc đẩy giảm cân và phòng ngừa tăng cân là hai cách can thiệp mấu chốt trong công tác phòng chống béo phì thừa cân. Bên cạnh đó, Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo nên tăng cường phối hợp phòng chống thừa cân béo phì trong chương trình phổ cập bệnh dễ lây nhiễm của quốc gia.
Để chủ động thực hiện việc phòng chống thừa cân béo phì, bạn nên tuân thủ những khuyến nghị sau:
Người thừa cân béo phì nên đi khám để xác định tình trạng và lựa chọn đúng phương án điều trị khoa học, hiệu quả
Thừa cân béo phì gây hậu quả gì? Bệnh làm tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong. Do đó, khi ý thức được bản thân bị béo phì thừa cân, bạn cần lên tinh thần phải thay đổi ngay chế độ dinh dưỡng và vận động của bản thân, đồng thời đến thăm khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng tư vấn hướng điều trị hiệu quả.
Với đội ngũ chuyên gia, bác sĩ dinh dưỡng giàu kinh nghiệm, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome là địa chỉ uy tín điều trị béo phì thừa cân hiệu quả. Nutrihome trang bị máy phân tích thành phần cơ thể tân tiến hàng đầu. Bên cạnh chỉ số BMI, thiết bị có thể xác định hơn 50 thông số quan trọng khác của cơ thể như lượng mỡ, lượng cơ, lượng nước,… Cùng với hệ thống máy xét nghiệm vi chất hiện đại, các bác sĩ sẽ đưa ra pháp đồ điều trị dinh dưỡng khoa học phù hợp cho từng trường hợp thừa cân béo phì, với khẩu phần, thực đơn và kết hợp tư vấn tập luyện khoa học để giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả.
