Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Tại Việt Nam, ung thư tuyến giáp là loại ung thư phổ biến (đứng hàng thứ 6) ở nữ giới. Trung bình, cứ mỗi 100.000 người Việt Nam lại có 5.8 nữ giới và 1.8 nam giới mắc bệnh ung thư tuyến giáp. Nguy hiểm hơn, căn bệnh này có thể đe dọa đến tính mạng nếu không được tầm soát và thăm khám kịp thời. Vậy, dấu hiệu ung thư tuyến giáp giúp bạn nhận biết sớm được bệnh là gì? Nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp và phương pháp điều trị ra sao ? Tất cả sẽ được Nutrihome giải đáp ngay trong bài viết sau.
Ung thư tuyến giáp là bệnh lý xảy ra ở phụ nữ nhiều hơn gấp 3 lần nam giới
Tuyến giáp là cơ quan chịu trách nhiệm sản xuất các hormone tuyến giáp, có vai trò quan trọng trong việc duy trì mật độ xương; kiểm soát tim, cơ, chức năng tiêu hóa, cân nặng cũng như tốc độ trao đổi chất của cơ thể.
Ung thư tuyến giáp (thyroid cancer), hay còn gọi là u tuyến giáp ác tính hoặc bệnh K tuyến giáp, là tình trạng tăng sinh mất kiểm soát của các tế bào trong tuyến giáp – một cơ quan nhỏ hình cánh bướm nằm ở phía trước cổ. Trong đó, hai bên cánh bướm chính là nơi chứa thùy giáp; còn phần giữa (nối hai bên cánh bướm) được gọi là eo giáp.
Theo Hiệp hội Tuyến giáp Hoa Kỳ, có đến 91 – 98% ung thư tuyến giáp khởi phát ở thùy giáp; còn lại, chỉ có 2 – 9% khối u nằm ở eo giáp. Tuy nhiên, ung thư nằm ở eo giáp cho thấy nguy cơ di căn cao hơn so với ung thư nằm ở thùy giáp (83% so với 66%).
Ung thư tuyến giáp cũng là loại ung thư tuyến nội tiết thường gặp nhất, chiếm khoảng 1 – 3% tổng số ca ung thư mới được phát hiện mỗi năm. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ung thư tuyến giáp là:
Tại Việt Nam, ung thư tuyến giáp là một loại ung thư tương đối phổ biến xếp trong top 10 ung thư phổ biến với tỷ lệ mắc bệnh là 0.9 trên 100.000 người, tương đương với khoảng hơn 5400 ca ung thư tuyến giáp mới được phát hiện mỗi năm, chiếm khoảng 3% tổng số ca ung thư được chẩn đoán.
Các báo cáo sức khỏe tại Việt Nam cũng cho thấy, phụ nữ có tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp cao hơn gấp 3 lần so với nam giới, đặc biệt là sau tuổi dậy thì và trong những năm sinh sản. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc ung thư tuyến giáp ở Việt Nam ngày càng gia tăng theo thời gian, điều này có thể do sự tiến bộ trong kỹ thuật chẩn đoán hoặc do sự xuống cấp của các yếu tố môi trường.
Tuyến giáp là một cơ quan hình cánh bướm ngay phía trước cổ họng
Các triệu chứng ung thư tuyến giáp thường không dễ được nhận biết khi bệnh mới chỉ khởi phát ở giai đoạn đầu. Ngược lại, khi bệnh tiến triển, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu ung thư tuyến giáp xuất hiện rõ ràng hơn với các triệu chứng như:
Khi khối u có thể được nhận biết bằng mắt thường là tình trạng ung thư đã tiến triển nặng
Nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, trong đó bao gồm: bệnh lý tuyến giáp, bức xạ, di truyền, tuổi tác và giới tính. Cụ thể:
Chế độ ăn thiếu i-ốt là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư tuyến giáp
Ung thư tuyến giáp được phân thành 5 loại khác nhau, bao gồm:
| Số thứ tự | Phân loại ung thư tuyến giáp | Mức độ phổ biến |
| 1
|
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú (papillary thyroid carcinoma – PTC) | 70 – 80% |
| 2
|
Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nang (follicular thyroid carcinoma – FTC) | 10 – 15% |
| 3 | Ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy (medullary thyroid carcinoma – MTC) | 4% |
| 4 | Ung thư biểu mô tuyến giáp không biệt hóa (anaplastic thyroid carcinoma – ATC) | 1% |
| 5 | Ung thư tuyến giáp các loại khác (OTC) | 1% |
Ung thư tuyến giáp thể nhú (Papillary Thyroid Carcinoma – PTC) rất phổ biến, chiếm tỷ lệ hơn 70% trong tổng số ca ung thư tuyến giáp được chẩn đoán. Loại ung thư này phát triển từ các tế bào nhú (papillary) của tuyến giáp, chịu trách nhiệm cho việc sản xuất hormon giáp. PTC thường phát triển chậm và chỉ ảnh hưởng đến một phần của tuyến giáp. Triệu chứng chính của bệnh thường gây nên một khối u ở cổ.
Dù có khả năng lan truyền tới các hạch bạch huyết gần đó nhưng tỷ lệ sống còn sau 5 năm của người bệnh vẫn rất cao, lên đến hơn 99.5% nếu được phát hiện và điều trị kịp thời. Phương pháp điều trị chính thường bao gồm phẫu thuật để loại bỏ một phần hoặc toàn bộ phần tuyến giáp bị ảnh hưởng và kết hợp điều trị i-ốt phóng xạ.
Ung thư tuyến giáp thể nhú thường có hình dạng là nhiều vòng tròn đồng tâm
Ung thư tuyến giáp thể nang (Follicular Thyroid Carcinoma – FTC) là loại ung thư tuyến giáp phổ biến thứ hai, chiếm khoảng 10-15% trên tổng số ca ung thư tuyến giáp. Loại ung thư này bắt nguồn từ các tế bào nang của tuyến giáp – nơi tạo ra và lưu trữ hormon tuyến giáp.
Dù phát triển chậm, loại ung thư này có thể lan ra khỏi tuyến giáp và di căn tới các hạch bạch huyết hoặc các cơ quan khác như phổi và xương; từ đó làm giảm tiên lượng sống cho người bệnh. Cách điều trị FTC tương tự như PTC, vẫn cần sự kết hợp giữa phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp với điều trị i-ốt phóng xạ sau phẫu thuật.
Mặt cắt minh họa tế bào ung thư tuyến giáp thể nang
Ung thư tuyến giáp thể tủy (Medullary Thyroid Carcinoma – MTC) chiếm khoảng 3 – 4% số trường hợp ung thư tuyến giáp. MTC thường bắt nguồn từ các tế bào C (tế bào cận nang) trong tuyến giáp, nơi chịu trách nhiệm sản xuất hormon calcitonin, giúp kiểm soát lưu lượng canxi trong máu. MTC thường gây nên những triệu chứng phổ biến như: khối u ở cổ, khó nuốt, đau cổ và thay đổi giọng nói.
Một trong những đặc điểm đặc biệt của ung thư tuyến giáp thể tủy là nó có thể di truyền. Cụ thể, khoảng 25% trường hợp MTC có liên quan đến một bệnh lý di truyền mang tên đa u tuyến nội tiết týp 2, còn gọi là hội chứng MEN 2.
Ung thư tuyến giáp thể tủy thường khó điều trị hơn so với các loại ung thư tuyến giáp khác vì nó có thể di căn ngoại vi và tái phát sau điều trị. Phương pháp điều trị chính cho ung thư tuyến giáp thể tủy là phẫu thuật để loại bỏ toàn bộ tuyến giáp. Đặc biệt, điều trị bằng i-ốt phóng xạ không hiệu quả với loại ung thư này. Tuy nhiên, tỷ lệ sống còn sau 5 năm của người bệnh vẫn khá cao (>99%), nhất là khi bệnh được phát hiện sớm.
Minh họa kết cấu tế bào ung thư tuyến giáp thể tủy (bên phải) so với tế bào tuyến giáp khỏe mạnh (bên trái)
Ung thư biểu mô tuyến giáp không biệt hóa (anaplastic thyroid carcinoma – ATC) là dạng ung thư hiếm gặp, chỉ chiếm khoảng 1% trên tổng số ca ung thư tuyến giáp. ATC xảy ra chủ yếu ở bệnh nhân cao tuổi và thường gặp ở phụ nữ. Khối u được đặc trưng bởi sự to lên nhanh chóng ở tuyến giáp, gây sưng đau.
Nhìn chung, không có liệu pháp điều trị nào thực sự hiệu quả để kiểm soát ATC nếu bệnh đã theo hệ bạch huyết di căn đến gan, xương và phổi. Do đó, có khoảng 80% bệnh nhân tử vong trong vòng 1 năm sau khi được chẩn đoán ATC. Ngược lại, ở một số ít bệnh nhân có khối u ATC nhỏ hơn, phương pháp phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp sau đó xạ trị bằng tia i-ốt tỏ ra hiệu quả.
Minh họa mặt cắt khối u tuyến giáp không biệt hóa
Ngoài ung thư biểu mô tuyến giáp thể nhú (PTC), thể nang (FTC), thể tủy (MTC) và biểu mô tuyến giáp không biệt hóa (ATC), còn có những loại ung thư hiếm gặp khác có thể xảy ra ở tuyến giáp, chẳng hạn như:
Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ và ủy ban Kiểm soát Ung thư Quốc tế (AJCC/UICC), các giai đoạn của ung thư tuyến giáp thường được phân loại theo Hệ thống TNM (Tumor, Node, Metastasis). Trong đó:
Theo Hệ thống TNM, các giai đoạn của ung thư tuyến giáp được phân thành:
Ung thư tuyến giáp thường tiến triển chậm 4 giai đoạn
Ung thư tuyến giáp NGUY HIỂM vì bệnh dễ dàng gây tử vong nếu không được tầm soát và điều trị kịp thời. Tuy nhiên, trên thực tế, ung thư tuyến giáp thường phát triển chậm với vòng đời của khối u kéo dài trung bình từ 15 – 20 năm. Do đó, mức độ nguy hiểm của ung thư tuyến giáp ở mỗi người bệnh là không giống nhau và còn tùy thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: loại ung thư, giai đoạn phát triển và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Cụ thể:
Hầu hết ung thư tuyến giáp KHÔNG DI TRUYỀN. Tuy nhiên, vẫn có tồn tại một số loại ung thư tuyến giáp hiếm gặp, có khả năng di truyền, chẳng hạn như một số trường hợp ung thư tuyến giáp thể tủy (MTC) và thể nhú (PTC). Cụ thể:
Hầu hết bệnh ung thư tuyến giáp đều không di truyền nên bạn không cần phải lo lắng
Bệnh ung thư tuyến giáp KHÔNG LÂY LAN. Ung thư tuyến giáp không phải là một loại bệnh truyền nhiễm và tế bào ung thư không thể lây từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc, không khí, thức ăn, nước uống, hay bất kỳ hình thức giao tiếp nào khác. Do đó, người bệnh ung thư tuyến giáp không cần cách ly mà vẫn có thể sinh hoạt bình thường với người thân xung quanh.
Để chẩn đoán ung thư tuyến giáp, các bác sĩ thường áp dụng các phương pháp như siêu âm, chụp xạ hình, chụp CT, MRI hoặc sinh thiết mô tuyến giáp. Cụ thể:
Siêu âm là phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến, có độ tin cậy cao, thường được nhiều bác sĩ ưu tiên chỉ định để nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh lý của tuyến giáp.
Ưu điểm:
Nhược điểm:
Khi nhận kết quả siêu âm, một số dấu hiệu cảnh báo ung thư ác tính bao gồm: sự phát triển mạnh của mạch máu ở trung tâm tuyến giáp, khối u giảm âm hoặc phản xạ âm (có vệt mờ trên phim chụp), bờ không đều và có dấu hiệu vôi hóa bên trong.
Siêu âm là phương pháp hiệu quả, tiết kiệm và an toàn để chẩn đoán khối u tuyến giáp
Chụp xạ hình tuyến giáp, còn gọi là bức ảnh hoạt động tuyến giáp, là một phương pháp chẩn đoán sử dụng hạt phóng xạ như iodine hoặc technetium để tạo ra hình ảnh chi tiết của tuyến giáp. Trong quy trình này, bệnh nhân uống hoặc tiêm hạt phóng xạ, sau đó chụp ảnh bằng máy xạ hình để theo dõi hạt phóng xạ tích tụ ở đâu trong tuyến giáp.
Ưu điểm:
Nhược điểm:
Chụp CT (Computed Tomography) và MRI (Magnetic Resonance Imaging) đều là các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại, giúp cung cấp hình ảnh chi tiết về tuyến giáp và các cấu trúc xung quanh. Trong đó:
Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ (FNA – Fine Needle Aspiration Biopsy) là một phương pháp chẩn đoán sử dụng một đầu kim nhỏ để lấy mẫu tế bào từ khối u hoặc hạch bạch huyết trong tuyến giáp. Mẫu tế bào sau đó được đem đi kiểm tra dưới kính hiển vi để xác định có dấu hiệu của bệnh lý hay không.
Ưu điểm:
Nhược điểm:
Sinh thiết tuyến giáp thường được thực hiện dưới sự hướng dẫn của đầu dò siêu âm
Giải phẫu bệnh (GPB) là một lĩnh vực y học liên quan đến việc nghiên cứu và phân tích các tiêu bản bệnh học (mô bệnh phẩm) được thu thập trực tiếp từ cơ quan cần chẩn đoán bệnh lý trong quá trình giải phẫu, nội soi hoặc sinh thiết. Trong công tác chẩn đoán ung thư tuyến giáp, để tiến hành lấy mẫu bệnh phẩm, các bác sĩ sẽ thực hiện thủ tục chọc hút bằng kim nhỏ (Fine Needle Aspiration – FNA) dưới sự định hướng của đầu dò siêu âm.
Các chuyên gia sau đó sẽ kiểm tra mẫu bệnh phẩm dưới kính hiển vi để tìm kiếm dấu hiệu của tế bào ung thư, chẳng hạn như sự thay đổi về kích thước, hình dạng và kết cấu tổ chức của tế bào tuyến giáp. Các kết quả từ GPB giúp các bác sĩ xác định liệu bệnh nhân có mắc ung thư tuyến giáp hay không; và nếu có, thì đó là kiểu hình ung thư nào (thể nang, thể nhú, thể tủy hay thể không biệt hóa) và mức độ tiến triển của bệnh hiện tại ra sao.
Để chẩn đoán ung thư tuyến giáp, các xét nghiệm sau có thể được thực hiện:
Hầu hết các trường hợp ung thư tuyến giáp đều CÓ THỂ CHỮA ĐƯỢC nếu được phát hiện kịp thời. So với các loại ung thư khác, tế bào ung thư tuyến giáp thường đáp ứng rất tốt với quá trình điều trị. Tuy nhiên,
Hầu hết người bệnh ung thư tuyến giáp đều có thể sống được ít nhất 5 năm sau phẫu thuật. Theo số liệu thống kê từ những trường hợp được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến giáp từ năm 2012 đến 2018 của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, tỷ lệ sống còn 5 năm cho ung thư tuyến giáp rất cao, trung bình đạt trên 92%.
Nếu bệnh được phát hiện và điều trị sớm, tỷ lệ sống còn có thể còn cao hơn, có thể lên đến hơn 99%. Tuy nhiên, tỷ lệ sống còn sẽ giảm dần nếu bệnh đã lan rộng ra ngoài tuyến giáp hoặc đến các bộ phận khác của cơ thể. Cụ thể:
| Loại ung thư tuyến giáp | Tỉ lệ sống sau 5 năm theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ | ||
| Cục bộ | Di căn khu vực lân cận | Di căn xa (xương, phổi,…) | |
| Ung thư tuyến giáp thể nhú (PTC) | >99.5% | 99% | 74% |
| Ung thư biểu mô tuyến giáp thể nang (FTC) | >99.5% | 98% | 67% |
| Ung thư biểu mô tuyến giáp thể tủy (MTC) | >99.5% | 92% | 43% |
| Ung thư biểu mô tuyến giáp không biệt hóa (ATC) | 39% | 11% | 4% |
Mặc dù những con số này mang lại nhiều hy vọng, nhưng mỗi người bệnh khác nhau sẽ có tiên lượng sống khác nhau. Do đó, bạn cần thảo luận chi tiết với bác sĩ để hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe và thời gian sống của mình.
Hiện nay, các phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp phổ biến bao gồm:
Phẫu thuật là phương pháp điều trị ung thư tuyến giáp được nhiều bác sĩ ưu tiên
Xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học đóng vai trò quan trọng trong việc hồi phục và duy trì sức khỏe tổng thể với những người đang điều trị ung thư tuyến giáp. Dưới đây là một số nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng mà người bệnh ung thư tuyến giáp không nên bỏ lỡ:
Trong thời gian xạ trị ung thư tuyến giáp, người bệnh cần hạn chế ăn thực phẩm giàu i-ốt
Ung thư tuyến giáp hoàn toàn CÓ THỂ được tầm soát. Hiện nay, có 2 phương pháp chính để tầm soát ung thư tuyến giáp, đó là:
Mặc dù không có bất kỳ cách nào có thể giúp bạn phòng ngừa triệt để bệnh ung thư tuyến giáp, nhưng vẫn có một số biện pháp nhất định giúp bạn hạ thấp nguy cơ mắc phải căn bệnh này, chẳng hạn như:
Chế biến thực phẩm bằng muối i-ốt là một trong những cách phòng bệnh ung thư tuyến giáp hiệu quả
Bạn hãy chủ động đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện bất kỳ triệu chứng nào dưới đây:
Lưu ý, những triệu chứng ung thư tuyến giáp kể trên thường là dấu hiệu điển hình ở người bệnh đã được chẩn đoán ung thư tuyến giáp. Do đó, nếu bạn nhận thấy bản thân mắc phải một hoặc nhiều triệu chứng kể trên, điều đó không có nghĩa là bạn đã bị ung thư tuyến giáp. Trong trường hợp nghi ngờ bản thân mắc ung thư tuyến giáp, tốt nhất là bạn nên chủ động đặt lịch hẹn với bác sĩ càng sớm càng tốt để được thăm khám kịp thời.
Trong việc điều trị ung thư tuyến giáp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tự hào là cơ sở y tế hàng đầu có chuyên khoa Ung bướu hiện đại. Với hệ thống trang thiết bị tân tiến, ví dụ như hệ thống máy siêu âm tổng quát cao cấp Acuson Sequoia (Siemens, Đức),… các bác sĩ có thể giúp bạn nhận biết sớm những khối u tuyến giáp; từ đó, đưa ra phác đồ điều trị an toàn, hiệu quả và kịp thời.
Để đặt lịch thăm khám ung thư tuyến giáp tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn hãy liên hệ số hotline 093 180 6858 – 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858 – 024 3872 3872 (Hà Nội).
Trên đây là tất cả những thông tin quan trọng về bệnh ung thư tuyến giáp mà bạn cần quan tâm. Hy vọng sau bài viết, bạn đã hiểu rõ nguyên nhân gây ung thư tuyến giáp là gì, dấu hiệu ung thư tuyến giáp ra sao để có biện pháp phòng ngừa và nhận biết sớm tình trạng bệnh. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe!
