Xạ trị ung thư: Hiệu quả, tác dụng phụ & chăm sóc sau điều trị

13/08/2023 Theo dỗi Nutrihome trên google news
Tư vấn chuyên môn bài viết
Chức Vụ: Trợ lý Giám đốc Y khoa
Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome

Cùng với phẫu thuật và hóa trị, phương pháp xạ trị ung thư đóng vai trò to lớn trong quá trình điều trị đa mô thức bệnh ung thư. Phương pháp xạ trị được áp dụng điều trị cho nhiều loại ung thư khác nhau. Vậy, xạ trị ung thư là gì? Bệnh ung thư loại nào nên áp dụng điều trị bằng phương pháp này? Khối u lành tính có cần phải xạ trị không? Tất cả sẽ được Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome giải đáp ngay trong bài viết sau.

Xạ trị ung thư là gì? Có bao nhiêu phương pháp? Hiệu quả ra sao?

Xạ trị ung thư có hiệu quả không? Có tác dụng phụ gì?

Xạ trị là gì?

Xạ trị ung thư còn được gọi là liệu pháp xạ, là phương pháp điều trị bệnh ung thư bằng cách sử dụng chùm tia bức xạ ion từ máy gia tốc tuyến tính để kiểm soát hoặc tiêu diệt tế bào ung thư.

Xạ trị ung thư (tiếng anh là Radiation therapy hoặc Radiotherapy, viết tắt là RT, RTx, hoặc XRT) thường được bác sĩ sử dụng như phương pháp điều trị chính hoặc là liệu pháp bổ trợ trong kế hoạch điều trị ung thư đa phương tiện, phối hợp chặt chẽ với các phương pháp khác như hóa trị, phẫu thuật,… để tối ưu hóa hiệu quả tiêu diệt khối u ác tính, kiểm soát tốt tình trạng bệnh, giảm thiểu các tác dụng phụ, đồng thời hạn chế nguy cơ xảy ra biến chứng cho người bệnh.

Xạ trị điều trị ung thư như thế nào?

Phương pháp xạ trị hay trị xạ ung thư sẽ điều trị bệnh ung thư bằng cách tạo ra sự đứt gãy trong DNA, làm phá hủy tế bào ung thư, khiến cho chúng không thể tiếp tục phân chia hoặc thậm chí bị triệt tiêu hoàn toàn. Tuy nhiên, xạ trị hay trị xạ ung thư không làm chết tế bào ác tính ngay lập tức, phương pháp điều trị này cần khoảng vài ngày đến vài tuần để phát huy tác dụng.

Ai nên được điều trị bằng liệu pháp xạ trị?

Người nên được điều trị bằng liệu pháp xạ trị là các đối tượng sau đây:

  • Người có khối u ác tính ở vị trí khó phẫu thuật hoặc nằm gần các cơ quan quan trọng như vòm họng, phổi, xương, máu,…
  • Người có sức khỏe kém không thể chịu tác dụng phụ của phương pháp phẫu thuật và hóa trị
  • Người có một số loại ung thư đặc biệt nhạy cảm với xạ trị như: ung thư đầu và cổ, vú, cổ tử cung, tuyến tiền liệt, tuyến giáp và mắt.

Tuy nhiên, trên thực tế, việc người bệnh ung thư có xạ trị hay không sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như giai đoạn bệnh, thể trạng của người bệnh, quyết định điều trị của người bệnh và gia đình,… Trong mọi tình huống, bạn cần tuân theo phác đồ điều trị của bác sĩ để đạt được hiệu quả chữa bệnh tối ưu.

Theo thống kê, ước tính có khoảng 50% – 60% người bệnh ung thư phải điều trị bằng liệu pháp xạ trị. Trong đó bao gồm xạ trị đơn thuần và xạ trị kết hợp với các phương pháp khác để đạt kết quả điều trị tốt nhất. Điều này cho thấy rằng, liệu pháp này mang lại hiệu quả điều trị tích cực cho người mắc bệnh ung thư. Mỗi người bệnh sẽ có phác đồ xạ trị ung thư khác nhau phụ thuộc vào các yếu tố như: phân loại và giai đoạn ung thư cùng với tình trạng sức khỏe của người bệnh.

Tuy nhiên, không phải bất kỳ loại ung thư nào cũng có thể được điều trị hiệu quả bằng phương pháp xạ trị. Việc người bệnh ung thư sử dụng phương pháp điều trị nào, liều lượng ra sao, thời gian điều trị bao lâu,… cần được bác sĩ chuyên ngành ung thư chỉ định.

Ai nên được điều trị bằng liệu pháp xạ trị?

Kỹ thuật xạ trị ngày càng tiên tiến giúp điều trị ung thư hiệu quả và giảm tác dụng phụ cho người bệnh

Bệnh ung thư nào được chỉ định điều trị bằng phương pháp xạ trị?

Xạ trị ung thư có thể được sử dụng để điều trị nhiều loại khối u ác tính khác nhau. Dưới đây là một số loại ung thư thường sử dụng xạ trị để điều trị:

  • Ung thư vòm họng: Ở giai đoạn sớm người bệnh ung thư vòm họng thường sẽ được điều trị hiệu quả bằng cách xạ trị đơn thuần với liều xạ khoảng 5 ngày/tuần và có thể kéo dài từ 6 đến 8 tuần tiếp theo.
  • Ung thư gan: Xạ trị thường được áp dụng điều trị các khối u khu trú được bác sĩ chẩn đoán không thể phẫu thuật. Ngoài ra, trong một số trường hợp xạ trị sẽ được thực hiện với mục đích tiêu diệt các tế bào ác tính còn sót lại sau phẫu thuật điều trị ung thư gan.
  • Ung thư phổi: Xạ trị thường được sử dụng trước khi phẫu thuật khối u để tăng hiệu quả điều trị hoặc sau khi phẫu thuật để loại bỏ tế bào ung thư còn sót lại. Trong trường hợp bệnh ung thư phổi đã di căn, xạ trị sẽ giúp ngăn chặn khối u lây lan đến các cơ quan quan trọng như xương, não,…
  • Ung thư máu: Ở giai đoạn đầu của bệnh ung thư máu, xạ trị có tác dụng tiêu diệt các tế bào ung thư. Ở những giai đoạn tiếp theo người bệnh ung thư máu cần được kết hợp điều trị giữa xạ trị ung thư và các phương pháp khác như hóa trị, thay tủy,…
  • Ung thư tuyến tiền liệt: Xạ trị điều trị ung thư tuyến tiền liệt có 2 loại bao gồm xạ trị bên ngoài và xạ trị áp sát. Xạ trị giúp làm giảm kích thước khối u ác tính và ngăn chặn sự lây lan của tế bào ung thư, từ đó làm giảm hiệu quả triệu chứng của bệnh ung thư tuyến tiền liệt.
  • Ung thư xương: Xạ trị điều trị ung thư xương sẽ sử dụng chùm tia bức xạ năng lượng cao (proton và tia X) để tiêu diệt tế bào ung thư. Phương pháp này thường được sử dụng trong điều trị bệnh ung thư xương đã di căn và gây đau nhưng không thể kiểm soát được bằng các loại thuốc giảm đau.
  • Ung thư cổ tử cung: Xạ trị ung thư cổ tử cung thường sử dụng tia bức xạ X để triệt tiêu tế bào ung thư. Thông thường phương pháp này sẽ được thực hiện theo 2 giai đoạn: giai đoạn đầu của bệnh và giai đoạn sau của bệnh. Trong đó, phương pháp xạ trị ngoài sẽ được sử dụng ở giai đoạn đầu và phương pháp xạ trị trong sẽ được sử dụng ở giai đoạn sau để phát huy hiệu quả điều trị ung thư cổ tử cung tốt nhất.
  • Ung thư trực tràng: Xạ trị thường được sử dụng để điều trị ung thư trực tràng thấp (khối u ác tính nằm cách rìa hậu môn <6mm). Xạ trị kết hợp với phẫu thuật và hóa trị là phác đồ điều trị ung thư trực tràng phổ biến, mang lại cơ hội chữa khỏi bệnh cao.
  • Ung thư tuyến giáp: Phương pháp xạ trị giúp gia tăng tỷ lệ sống sót của người bệnh ung thư tuyến giáp biệt hóa đã có sự lây lan đến vùng cổ hoặc bộ phận khác trên cơ thể.

Ngoài ra, các bệnh ung thư khác như: ung thư dạ dày, ung thư đại tràng, ung thư thực quản,… cũng có thể được điều trị bằng phương pháp xạ trị. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp xạ trị có thể không phải là lựa chọn tốt nhất hoặc duy nhất để điều trị ung thư. Vì vậy, tùy thuộc vào từng tình trạng bệnh mà bác sĩ có thể sẽ đưa ra quyết định chính xác việc người bệnh có nên thực hiện xạ trị ung thư hay không.

Bệnh ung thư nào được chỉ định điều trị bằng phương pháp xạ trị?

Xạ trị ung thư là một trong những công cụ hiệu quả trong việc điều trị bệnh lý ác tính của nhân loại

U lành có phải xạ trị không?

Hầu hết các khối u lành tính KHÔNG PHẢI XẠ TRỊ. Bởi lẽ, các khối u này là sự tăng trưởng lành tính sẽ không lây lan đến các bộ phận khác và dễ dàng được loại bỏ bằng cách phẫu thuật.

Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp khối u lành tính được bác sĩ chỉ định xạ trị. Khối u lành tính cần được xạ trị trong các trường hợp sau đây:

  • Khối u chỉ được loại bỏ một phần sau phẫu thuật.
  • Người bệnh có tình trạng sức khỏe kém, không thể đáp ứng tốt việc phẫu thuật cắt bỏ khối u.
  • Khối u có vị trí khó tiếp cận, ví dụ như khối u nằm sâu trong lớp thần kinh đệm của não.

Lưu ý, việc có cần xạ trị để điều trị khối u lành tính hay không còn phụ thuộc vào các yếu tố như tình trạng sức khỏe, tuổi tác, chỉ số lâm sàng quan trọng khác của người bệnh. Vì vậy, nếu khối u lành tính được bác sĩ yêu cầu thực hiện hóa trị người bệnh nên ưu tiên tuân thủ chỉ định của bác sĩ để có được hiệu quả điều trị tối ưu nhất.

Mục tiêu của xạ trị ung thư

Mục tiêu của xạ trị là tiêu diệt tế bào ung thư và bảo tồn tối đa các tế bào khỏe mạnh khác trong cơ thể. Mục tiêu của liệu pháp này được phân loại thành 2 nhóm chính, bao gồm xạ trị cứu chữa và xạ trị giảm nhẹ.

1. Xạ trị cứu chữa

Định nghĩa: Xạ trị cứu chữa hay còn gọi là xạ trị chữa bệnh, là phương pháp xạ trị ung thư với mục tiêu loại bỏ hoàn toàn khối u ác tính đồng thời ngăn chặn nguy cơ tái phát bệnh.

Phạm vi áp dụng: Xạ trị cứu chữa thường được áp dụng để điều trị bệnh ung thư dạ dày, ung thư cổ tử cung, ung thư vòm họng,…. Xạ trị cứu chữa có thể được thực hiện riêng biệt hoặc phối hợp với các phương pháp điều trị khác để mang lại hiệu quả điều trị bệnh ung thư tốt nhất.

2. Xạ trị giảm nhẹ

Định nghĩa: Xạ trị giảm nhẹ là phương pháp điều trị được bác sĩ chỉ định với mục đích làm chậm quá trình phát triển và di căn của tế bào ung thư, từ đó làm giảm triệu chứng của bệnh và kéo dài thời gian sống cho người bệnh.

Phạm vi áp dụng: Xạ trị giảm nhẹ thường được áp dụng trong trường hợp bệnh ung thư ở giai đoạn cuối, khối u đã có dấu hiệu lây lan sang các cơ quan quan trọng như cột sống, phổi, não,… để giúp kiểm soát tốc độ di căn và giảm đau cho người bệnh.

Mục tiêu của xạ trị ung thư

Trên thế giới có khoảng 40 – 60% người bệnh ung thư được chỉ định xạ trị cứu chữa, tiền phẫu, bổ trợ hoặc giảm nhẹ triệu chứng

Tác dụng của xạ trị ung thư

Nhìn chung, xạ trị trong ung thư có 4 tác dụng chính là chữa lành hoặc thu nhỏ khối u ở giai đoạn đầu của bệnh, ngăn chặn bệnh tái phát, điều trị triệu chứng do ung thư tiến triển gây nên và điều trị ung thư tái phát. Các tác dụng của xạ trị cụ thể như sau:

1. Để chữa lành hoặc thu nhỏ khối u trong giai đoạn đầu

  • Tác dụng thu nhỏ khối u trong giai đoạn đầu của bệnh: Một số loại ung thư có phản ứng nhạy cảm với tia xạ cường độ cao, vì vậy phương pháp xạ trị có thể được sử dụng trong giai đoạn đầu của bệnh để thu nhỏ hoặc tiêu diệt tế bào ung thư. Trong đó có 2 liệu pháp xạ trị được áp dụng, cụ thể:
    • Liệu pháp trước phẫu thuật: Phương pháp xạ trị sẽ được áp dụng trước khi tiến hành phẫu thuật thu nhỏ khối u ác tính với mục đích gia tăng hiệu quả điều trị bệnh ung thư.
    • Liệu pháp bổ trợ: Xạ trị ung thư sẽ được thực hiện với mục đích ngăn chặn nguy cơ tái phát bệnh.
  • Tác dụng chữa lành trong giai đoạn đầu của bệnh: Một số loại ung thư có độ nhạy cảm cao với tia xạ. Do đó, trong giai đoạn đầu của bệnh liệu pháp xạ trị có thể được sử dụng để tiêu diệt hoàn toàn khối u ác tính.

2. Để ngăn chặn ung thư quay trở lại (tái phát)

Phương pháp xạ trị có tác động tiêu diệt các tế bào ung thư ngay cả khi chúng chưa phát triển thành khối u. Chẳng hạn như người bệnh ung thư phổi có thể được liệu pháp xạ trị vào vùng đầu để ngăn chặn tế bào ung thư di căn lên não. Trong một số trường hợp đặc biệt, xạ trị ung thư với mục đích phòng tránh tái phát khối u ác tính sẽ được thực hiện đồng thời với phác đồ điều trị bệnh.

3. Điều trị các triệu chứng gây ra bởi ung thư tiến triển

Khi bệnh ung thư đã đến giai đoạn muộn, được bác sĩ chẩn đoán có tỷ lệ điều trị thành công thấp sẽ gây ra nhiều triệu chứng nghiêm trọng cho người bệnh. Lúc này, việc sử dụng phương pháp xạ trị có thể giúp giảm bớt các triệu chứng đau đớn, khó thở, khó nuốt, tắc ruột do bệnh ung thư tiến triển gây ra.

4. Để điều trị ung thư tái phát

Thông thường, phương pháp xạ trị sẽ được áp dụng để điều trị chữa khỏi hoặc điều trị triệu chứng của bệnh ung thư tái phát. Tuy nhiên, việc liệu pháp xạ có được sử dụng để điều trị bệnh ung thư tái phát hay không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

  • Liều lượng bức xạ của phác đồ điều trị trước đó: Có nhiều trường hợp liệu pháp xạ không được thực hiện khi bệnh ung thư tái phát ở bộ phận đã được xạ trị ung thư trước đó. Điều này cho thấy rằng liều lượng bức xạ được sử dụng trong quá trình chữa bệnh ung thư trước đó có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của lần xạ trị điều trị ung thư tái phát sau này.
  • Khả năng đáp ứng xạ trị của khối u: Ở trường hợp khác, khi trước đó khối u ác tính không đáp ứng tốt xạ trị thì tỷ lệ điều trị thành công ung thư tái phát của phương pháp này là rất thấp.

Tuy nhiên, xạ trị thường không có ích khi ung thư đã di căn đến nhiều cơ quan khác trong cơ thể, bởi vì phương pháp này không đồng thời tác động đến tất cả các bộ phận. Do đó, tầm soát ung thư định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường là điều bạn nên tiến hành càng sớm càng tốt.

Tác dụng của xạ trị ung thư

Ước tính phương pháp xạ trị đóng góp 50% tỷ lệ thành công trong điều trị ung thư nói chung

Các phương pháp xạ trị đang được sử dụng hiện nay?

Mỗi tế bào ác tính sẽ nhạy cảm với từng loại phóng xạ khác nhau, vì vậy tùy vào loại ung thư, vị trí khối u và tình trạng sức khỏe mà người bệnh sẽ phù hợp với phương pháp xạ trị nhất định. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh thực hiện kết hợp nhiều phương pháp xạ trị với nhau để đạt hiệu quả điều trị ung thư tốt nhất. Hiện nay có 3 phương pháp xạ trị ung thư phổ biến, bao gồm:

1. Xạ trị ngoài (Xạ trị chùm tia ngoài)

Đây là phương pháp sử dụng lượng bức xạ (tia X hoặc hạt proton) được truyền từ bên ngoài (từ máy gia tốc tuyến tính) vào vị trí tế bào ung thư của người bệnh. Thông thường, mỗi ngày người bệnh sẽ được thực hiện xạ trị ngoài và kéo dài trong khoảng vài tuần. Phương pháp này có tác động gần giống như kỹ thuật chụp X-quang tuy nhiên xạ trị chùm tia ngoài cần thời gian thực hiện lâu hơn. Phương pháp này có thể được sử dụng lên một vùng cơ thể rộng, đồng thời có thể giúp điều trị cùng lúc nhiều khối u hoặc hạch bạch huyết gần tế bào ung thư.

Trong đó, liệu pháp xạ trị ngoài sử dụng hạt proton là 1 trong những phương pháp điều trị ung thư tiên tiến nhất hiện nay. Xạ trị ung thư proton sẽ dùng chùm tia năng lượng cao để tiến hành tiêu diệt tế bào ung thư, đồng thời liệu pháp này sẽ giúp giảm tình trạng tổn thương tế bào lành tốt hơn các phương pháp xạ trị chùm tia ngoài khác.

2. Xạ trị trong (Xạ trị áp sát)

Xạ trị trong hay còn gọi là xạ trị áp sát là phương pháp đưa nguồn phóng xạ vào trong cơ thể người bệnh ung thư ngay tại vị trí chính xác hoặc gần khối u nhất. Để có thể đặt nguồn phóng xạ vào vị trí mong muốn bác sĩ sẽ sử dụng kỹ thuật siêu âm, chụp X-quang hoặc chụp CT Scanner. Trong suốt quá trình xạ trị áp sát, người bệnh cần được cách ly để phòng tránh tình trạng lây nhiễm phóng xạ.

3. Xạ trị toàn thân (Xạ trị hệ thống)

Khi điều trị bệnh ung thư bằng phương pháp xạ trị toàn thân người bệnh sẽ được bác sĩ chỉ định uống hoặc tiêm thuốc phóng xạ vào tĩnh mạch. Thông thường phương pháp này sẽ được sử dụng để điều trị bệnh ung thư tuyến giáp và ung thư xương. Khi xạ trị toàn thân với liều lượng phóng xạ thấp người bệnh không cần phải điều trị nội trú. Tuy nhiên, nếu bác sĩ chỉ định thực hiện xạ trị ung thư toàn thân với liều phóng xạ cao, người bệnh cần lưu trú lại bệnh viện và cách ly với người nhà trong một khoảng thời gian nhất định để giảm thiểu nguy cơ lây nhiễm phóng xạ.

Xạ trị kết hợp trong điều trị ung thư

Trong phác đồ điều trị ung thư, bác sĩ có thể kết hợp xạ trị với các phương pháp khác để đảm bảo tế bào ác tính được loại bỏ hoàn toàn, phòng tránh tái phát bệnh trong tương lai hoặc giúp giảm thiểu triệu chứng cho người bệnh. Xạ trị kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư khác được gọi là điều trị đa mô thức. Phương pháp điều trị đa mô thức sẽ được sử dụng để điều trị bệnh ung thư ở giai đoạn sau, khi mà khối u ác tính đã xuất hiện dấu hiệu xâm lấn sang các cơ quan khác trong cơ thể. Xạ trị ung thư thường được kết hợp với phương pháp phẫu thuật ở những thời điểm cụ thể sau đây để tăng hiệu quả chữa trị:

  • Xạ trị trước khi phẫu thuật: Giúp thu nhỏ khối u ác tính tạo điều kiện thuận lợi để phương pháp phẫu thuật đạt kết quả loại bỏ khối u tốt nhất.
  • Xạ trị trong khi phẫu thuật: Ngay sau khi vị trí khối u được giải phẫu, tia phóng xạ sẽ được chiếu thẳng vào vị trí tế bào ung thư mà không cần phải xuyên qua da và các mô khỏe mạnh khác. Điều này sẽ giúp bảo vệ các tế bào khỏe mạnh trong cơ thể khỏi tác dụng phụ của phương pháp xạ trị.
  • Xạ trị sau phẫu thuật: Việc sử dụng phương pháp xạ trị sau phẫu thuật sẽ có tác dụng tiêu diệt các tế bào ung thư còn sót lại.
Xạ trị kết hợp trong điều trị ung thư

Việc kết hợp các phương pháp phẫu thuật, hóa trị và xạ trị ung thư để đạt được kết quả chữa trị tối ưu là điều cần thiết

Quy trình xạ trị ung thư như thế nào?

Thông thường quy trình xạ trị ung thư sẽ bao gồm các bước cơ bản như sau:

  • Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, phân tích những kết quả xét nghiệm cận lâm sàng như chụp X-quang, chụp CT Scanner,… để chẩn đoán chính xác về giai đoạn và diễn biến của bệnh từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp nhất.
  • Chụp cắt lớp vi tính mô phỏng (chụp CT Scanner): Người bệnh cần phải thực hiện xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh này để xác định khu vực cần xạ trị.
  • Lập kế hoạch xạ trị: Bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ xạ trị ung thư chi tiết về các vấn đề như thời gian thực hiện, liều lượng sử dụng, phương pháp xạ trị,…
  • Thực hiện xạ trị lần đầu tiên: Thông qua lần đầu thực hiện xạ trị của người bệnh, bác sĩ sẽ theo dõi khả năng đáp ứng phóng xạ, phản ứng phụ trên cơ thể người bệnh,… từ đó điều chỉnh phác đồ xạ trị sao cho phù hợp nhất.
  • Thực hiện phác đồ xạ trị: Người bệnh sẽ thực hiện xạ trị theo phác đồ dưới sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ trong khoảng vài tuần.
  • Sau khi kết thúc phác đồ xạ trị: Sau thời gian xạ trị theo phác đồ điều trị, người bệnh sẽ tiếp tục được bác sĩ kiểm tra, theo dõi tình trạng sức khỏe để có kế hoạch chăm sóc tốt nhất.

Chi phí xạ trị bao nhiêu?

Chi phí xạ trị ung thư có thể dao động từ 10.000.000 VNĐ / đợt đến trên 350.000.000 VNĐ / đợt. Chi phí này sẽ có sự chênh lệch tùy thuộc vào các yếu tố như loại ung thư, giai đoạn và mục tiêu điều trị bệnh, loại máy gia tốc tuyến tính, liều lượng sử dụng phóng xạ, chế độ bảo hiểm y tế của người bệnh,… Cụ thể:

  • Loại ung thư: Ví dụ, thông thường xạ trị liều cao tại các vị trí ở vùng đầu như xoang mặt, khoang miệng, vòm mũi họng, thực quản,…. sẽ có chi phí hơn 5.000.000 VNĐ / lần trong khi đó xạ trị tại các vị trí khác có chi phí chỉ từ hơn 3.000.000 VNĐ / lần.
  • Giai đoạn và mục tiêu điều trị: Chi phí xạ trị bệnh ung thư ở giai đoạn sau sẽ cao hơn ở giai đoạn đầu. Đồng thời xạ trị cứu chữa sẽ có chi phí cao hơn xạ trị giảm nhẹ triệu chứng.
  • Liều lượng phóng xạ được sử dụng: Phác đồ xạ trị có thời gian càng dài, liều lượng phóng xạ được sử dụng càng nhiều thì chi phí sẽ càng cao.
  • Bảo hiểm y tế của người bệnh: Chi phí xạ trị có thể được giảm bớt hoặc miễn phí, tùy thuộc vào quy ước trong hợp đồng bảo hiểm mà người bệnh tham gia.

Thời gian xạ trị ung thư là bao lâu?

Thông thường 1 liệu trình xạ trị giảm nhẹ có khoảng 10 lần xạ trị được thực hiện khoảng 5 buổi / tuần. Trong khi đó 1 liệu trình xạ trị cứu chữa có đến hơn 30 lần xạ trị và sẽ được thực hiện trong 5 ngày mỗi tuần. Thời gian của 1 lần xạ trị thường dao động từ 15 phút đến 30 phút.

Như vậy, thời gian xạ trị sẽ tùy thuộc vào mục tiêu điều trị ung thư. Để biết được chính xác thời gian xạ trị ung thư là bao lâu, người bệnh cần kết nối trực tiếp với bác sĩ, từ đó có biện pháp chuẩn bị tốt về mặt sức khỏe, tinh thần lẫn nguồn lực tài chính.

Thời gian xạ trị ung thư là bao lâu?

Xạ trị ung thư là gần như không có chống chỉ định và có thể được áp dụng chữa trị cho mọi giai đoạn của bệnh

Bệnh nhân xạ trị có cần cách ly không?

Người xạ trị ung thư CẦN cách ly khoảng vài ngày đầu sau điều trị. Bởi vì, bức xạ từ xạ trị dù được tiêm hay cấy ghép đều sẽ tồn tại trong cơ thể người bệnh trong vài ngày. Vì vậy, để phòng tránh nguy cơ lây nhiễm phóng xạ, người bệnh sau mỗi đợt xạ trị có thể cần phải cách ly tại bệnh viện và tránh tiếp xúc gần với người khác. Trong thời gian cách ly này, người nhà có thể vào thăm người bệnh tuy nhiên cần hạn chế tiếp xúc trực tiếp và chỉ nên giao tiếp từ xa một cách nhanh chóng. Ngoài ra, sau khi hoàn thành cách ly bạn vẫn nên tránh tiếp xúc gần với phụ nữ mang thai và trẻ em trong thời gian ngắn.

Xạ trị có ảnh hưởng đến người xung quanh không?

Xạ trị sẽ có ảnh hưởng đến người xung quanh trong trường hợp người bệnh thực hiện phương pháp xạ trị áp sát (xạ trị trong). Do đó để hạn chế thấp nhất nguy cơ gây ảnh hưởng đến người khác, ngoài việc thực hiện cách ly, người thực hiện xạ trị ung thư mang nguồn phóng xạ cần phải tuân thủ một số yêu cầu sau đây:

  • Giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ và dùng riêng dụng cụ vệ sinh cá nhân, dụng cụ ăn uống.
  • Ưu tiên đi vệ sinh ở tư thế ngồi bệnh và đập nắp bồn cầu trước khi nhấn nước dội xả.
  • Uống nhiều nước lọc hơn để giúp đào thải chất phóng xạ ra khỏi cơ thể nhanh chóng.
  • Không tiếp xúc thân mật hoặc quan hệ tình dục với người khác.
  • Luôn giữa khoảng cách khoảng 1m với người khác, đặc biệt tránh tiếp xúc với trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai.

Tuy nhiên nếu người bệnh thực hiện phương pháp xạ trị ngoài sẽ an toàn với người xung quanh. Vì vậy, nhóm người bệnh này có thể sinh hoạt chung với người thân một cách thận trọng mà không cần cách ly.

Xạ trị có ảnh hưởng đến người xung quanh không?

Sau xạ trị ung thư người bệnh cần tuân thủ những lưu ý từ bác sĩ để sức khỏe nhanh hồi phục và hạn chế lây nhiễm phóng xạ cho người khác

Xạ trị có ảnh hưởng đến thai kỳ hay khả năng sinh sản không?

Xạ trị CÓ ẢNH HƯỞNG đến thai kỳ và khả năng sinh sản. Phương pháp này có thể gây hại đến sức khỏe của thai nhi trong bụng mẹ, cụ thể xạ trị sẽ làm tăng nguy cơ sảy thai, dị tật bẩm sinh, sinh non,… Do đó, trước khi tiếp nhận xạ trị thai phụ hoặc phụ nữ có khả năng đang mang thai cần sớm thông báo tình trạng của bản thân với bác sĩ để kịp thời thay đổi phác đồ điều trị.

Xạ trị ung thư sử dụng tia bức xạ năng lượng cao, vì vậy nếu bộ phận sinh sản là nơi nhận bức xạ (hoặc ở gần nơi nhận bức xạ) thì chức năng sinh sản sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, thậm chí là vô sinh. Tuy nhiên để biết chính xác về ảnh hưởng của xạ trị đến khả năng có con trong tương lai, người bệnh nên thảo luận và tham khảo ý kiến từ bác sĩ.

Xạ trị có phải là phương pháp an toàn và hiệu quả?

Xạ trị ung thư là phương pháp điều trị an toàn và hiệu quả. Phương pháp này có khả năng tiêu diệt hoàn toàn khối u ác tính. Đồng thời để hoàn thiện phác đồ điều trị bệnh ung thư, trong một số trường hợp xạ trị còn có thể được thực hiện kết hợp với mục đích làm gia tăng hiệu quả cho những phương pháp khác như hóa trị, phẫu thuật.

Ước tính mỗi năm có đến hàng triệu người bệnh ung thư được chữa trị và kiểm soát triệu chứng. Ngoài ra, không chỉ riêng bệnh ung thư mà một số bệnh lành tính cũng có thể được điều trị bằng phương pháp xạ trị. Điều này đã khẳng định tính an toàn của phương pháp này đối với sức khỏe của con người.

Xạ trị có hết ung thư không?

Xạ trị có thể chữa hết ung thư. Ung thư là căn bệnh nguy hiểm, khó điều trị và nguy cơ tái phát bệnh cao. Mặc dù xạ trị ung thư được đánh giá có tỷ lệ chữa khỏi bệnh cao nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ tái phát trong tương lai. Do đó, sau liệu trình thực hiện xạ trị, người bệnh sẽ luôn được bác sĩ lịch tái khám định kỳ để tầm soát nguy cơ tái phát ung thư, từ đó đưa ra biện pháp can thiệp kịp thời.

Sau xạ trị sống được bao lâu?

Sau xạ trị người bệnh ung thư có thể duy trì sự sống thêm từ 6 tháng đến hơn 20 năm. Trong trường hợp ung thư được phát hiện sớm và can thiệp xạ trị ở giai đoạn đầu của bệnh, có thể được chữa khỏi hoàn toàn và người bệnh sẽ duy trì sự sống như người bình thường. Cụ thể, khi được xạ trị ở giai đoạn đầu tỷ lệ chữa khỏi hoàn toàn đạt 90% đối với ung thư trực tràng, 93% đối với ung thư vú và ung thư cổ tử cung, 94% đối với ung thư buồng trứng, 97% đối với ung thư da,… Tỷ lệ này sẽ giảm dần nếu xạ trị ung thư được thực hiện ở các giai đoạn sau, điều này đồng nghĩa với việc thời gian sống của người bệnh cũng sẽ bị rút ngắn bớt đi.

Xạ trị có đau không?

Xạ trị có thể gây đau trên da, tuy nhiên đây là triệu chứng phổ biến và sau khi kết thúc liệu trình cảm giác này sẽ sớm biến mất. Ngoài ra, dù hiếm gặp nhưng vẫn có một số trường hợp người bệnh sau khi xạ trị có thể sẽ gặp phải tình trạng sưng tấy, đỏ, thậm chí là loét trên vùng da nhận bức xạ. Vì vậy sau khi xạ trị ung thư và cảm thấy cơ thể có các triệu chứng bất thường, người bệnh cần sớm thông báo với bác sĩ để có biện pháp hỗ trợ giảm đau kịp thời.

Xạ trị có đau không?

Xạ trị ung thư ở giai đoạn đầu của bệnh mang lại tỷ lệ khỏi bệnh cao

Tác dụng phụ của xạ trị kéo dài bao lâu?

Tác dụng phụ của xạ trị có thể kéo dài từ vài tuần đến vài năm, tùy thuộc vào liệu trình thực hiện và liều lượng phóng xạ được sử dụng. Biến chứng sau xạ trị ung thư được chia thành 2 loại cụ thể như sau:

1. Tác dụng phụ sớm

Một số tác dụng phụ hay còn gọi là tác dụng phụ cấp tính có thể xảy ra trong hoặc ngay sau khi kết thúc liệu trình xạ trị, điển hình như mệt mỏi, triệu chứng bất thường trên da, rụng tóc, viêm phổi, viêm gan, viêm niêm mạc, khó tiểu, buồn nôn, tiêu chảy,… Khi cơ thể người bệnh được hồi phục, các tác dụng phụ cấp tính này sẽ nhanh chóng biến mất.

2. Tác dụng phụ muộn

Một số biến chứng sau xạ trị khác có thể chỉ bắt đầu khởi phát sau khi người bệnh đã xạ trị từ vài tháng đến vài năm. Tùy thuộc vào khu vực nhận phóng xạ mà mỗi người bệnh sẽ xuất hiện các tác dụng phụ muộn khác nhau. Các tác dụng phụ muộn của xạ trị điển hình như mất trí nhớ, vô sinh, giảm chức năng thị giác, đục thủy tinh thể, suy tuyến yên, suy giáp, viêm màng phổi, viêm màng tim,…

Tác dụng phụ của xạ trị kéo dài bao lâu?

Xạ trị ung thư có những tác dụng phụ nhất định, tùy vào mỗi bệnh trạng mà các triệu chứng ở mỗi người bệnh sẽ khác nhau

Một số tác dụng phụ của xạ trị thường gặp

Một số tác dụng phụ thường gặp của xạ trị ung thư là chán ăn, buồn nôn, mệt mỏi, rụng tóc, rối loạn tiêu hóa, khô mắt và khó thở. Sau xạ trị, mỗi người bệnh có thể sẽ xuất hiện các tác dụng phụ khác nhau phụ thuộc vào phương pháp xạ trị, vị trí cơ thể nhận phóng xạ, liều lượng và tần suất sử dụng phóng xạ.

Hầu hết các tác dụng phụ này sẽ được kiểm soát và dần dần biến mất sau khi quá trình điều trị bệnh kết thúc. Nếu như các tác dụng phụ sau xạ trị xảy ra trong thời gian dài và không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn cần thông báo với bác sĩ để được can thiệp kiểm soát triệu chứng sớm nhất.

Phương pháp giảm tác dụng phụ của xạ trị

Xạ trị ung thư thường gây ra nhiều tác dụng phụ. Tuy nhiên mỗi tác dụng phụ cần có biện pháp cải thiện triệu chứng khác nhau. Cụ thể:

  • Mệt mỏi: Sau quá trình xạ trị, bạn có thể sẽ cảm thấy cơ thể mệt mỏi hơn bình thường. Để cải thiện tình trạng này, bạn cần nghỉ ngơi nhiều hơn, nạp đầy đủ nước và các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể, dành thời gian để tập các bài tập thể dục nhẹ nhàng, tránh xa các vấn đề ô nhiễm tiếng ồn và ô nhiễm môi trường,…
  • Buồn nôn, nôn ói, chán ăn: Phương pháp xạ trị có thể sẽ khiến bạn thường xuyên buồn nôn, nôn ói và chán ăn. Để giảm thiểu tình trạng này bạn nên tập trung dinh dưỡng vào bữa sáng, chia nhỏ bữa ăn trong ngày, uống nhiều nước để hạn chế tình trạng cơ thể mất nước do nôn ói, nhai kỹ, tránh ăn các thực phẩm nhiều dầu mỡ,…
  • Suy giảm hoặc mất trí nhớ: Sau quá trình xạ trị, bạn có thể gặp phải tình trạng suy giảm hoặc mất trí nhớ tạm thời. Khi đó, bạn nên trao đổi với bác sĩ về vấn đề hay quên của bản thân để được can thiệp y khoa sớm nhất. Đồng thời để sớm cải thiện được tình trạng suy giảm trí nhớ sau xạ trị, bạn cần quan tâm nhiều hơn đến chất lượng giấc ngủ và chế độ dinh dưỡng của mình.
  • Các triệu chứng trên da: Những vấn đề liên quan đến kích ứng da là tác dụng phụ phổ biến sau xạ trị, điển hình như sưng tấy, đỏ rát, lở loét, phát ban,…. Các triệu chứng kích ứng da này có thể được cải thiện bằng cách ngưng sử dụng mỹ phẩm chứa hoạt chất mạnh trên da, chỉ sử dụng các sản phẩm bôi trên da được bác sĩ kê đơn, tránh cho da tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời,….
  • Rụng tóc: Tình trạng rụng tóc chỉ xảy ra trong trường hợp điều trị ung thư tại trên đầu hoặc tại các vị trí gần vùng đầu. Để cải thiện tình trạng rụng tóc do xạ trị ung thư gây nên bạn cần giữ da đầu sạch sẽ, sử dụng dầu gội lành tính, tránh để da đầu tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng, ăn uống đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể,…
  • Tiêu chảy: Xạ trị có thể sẽ gây ra nhiều tác dụng phụ liên quan đến tiêu hóa, trong đó có tiêu chảy. Nếu bạn gặp phải triệu chứng tiêu chảy sau xạ trị cần bổ sung thực phẩm giàu chất kali và natri (như chuối, khoai, gạo trắng,…), rau củ có màu sắc đậm (như cà rốt, bí đỏ,…), hạn chế thực phẩm giàu chất xơ hòa tan (măng, rau nhiều xơ sợi,…), bổ sung nước điện giải cho cơ thể.

Xạ trị có gây ung thư không?

Xạ trị có thể gây ung thư, nguy cơ này có thể cao hoặc thấp tùy thuộc vào từng phác đồ xạ trị. Nguy cơ gây ung thư được xem là một trong những tác dụng phụ tiềm ẩn của xạ trị. Tuy nhiên, nhìn chung, xạ trị vẫn là phương pháp điều trị ung thư phổ biến và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe to lớn.

Xạ trị có gây ung thư không?

Dù tồn tại một số tác dụng phụ nhưng xạ trị vẫn được ưu tiên trong điều trị bệnh ung thư

Nên ăn uống như thế nào sau xạ trị?

Người bệnh ung thư thường chán ăn, đặc biệt sau mỗi liệu trình xạ trị cảm giác chán ăn sẽ nghiêm trọng hơn. Để đảm bảo đủ dinh dưỡng, sau xạ trị ung thư người bệnh cần uống đủ nước và chú trọng bổ sung thực phẩm với đầy đủ các nhóm chất như chất béo, tinh bột, chất đạm, vitamin,… Cụ thể như sau:

  • Thực phẩm giàu chất đạm: Khẩu phần ăn của người sau xạ trị cần đảm bảo cân đối giữa chất đạm thực vật và đạm động vật. Trong đó, đạm động vật nên ưu tiên các loại thịt trắng, giàu acid amin như cá, tôm, cua, động vật nhuyễn thể,… Nhóm thực phẩm giàu đạm thực vật bao gồm các loại đậu, rau xanh, hạt vừng,…
  • Thực phẩm giàu tinh bột phức hợp: Ngũ cốc nguyên hạt như ngô, gạo, lúa mạch,…, các loại củ như khoai sọ, khoai lang,… rất giàu tinh bột có lợi cho sức khỏe. Sau xạ trị ung thư người bệnh nên bổ sung đầy đủ tinh bột để cung cấp đủ năng lượng giúp cơ thể sớm hồi phục.
  • Thực phẩm giàu chất béo không bão hòa: Chế độ ăn hàng ngày của người sau xạ trị cần có hàm lượng chất béo tốt nhất định, điển hình như chất béo từ dầu thực vật, mỡ cá,…
  • Thực phẩm giàu chất xơ và vitamin: Các loại rau củ quả, trái cây tươi là nguồn cung cấp vitamin và chất xơ dồi dào, tuy nhiên bạn chỉ nên chọn ăn thực phẩm sạch, đảm bảo không chứa hóa chất, thuốc trừ sâu.
  • Hạn chế thực phẩm chế biến chứa nhiều đường tinh luyện: Những loại đồ ăn vặt như bánh ngọt, kẹo, chè,… được chế biến với lượng đường rất cao nhưng lại ít chất dinh dưỡng. Vì vậy, mọi người đặc biệt là người sau xạ trị cần hạn chế các món ăn này.

Đồng thời, ở giai đoạn sau xạ trị người bệnh sẽ cảm thấy mệt mỏi, khẩu vị thay đổi do đó chế độ ăn cần được thay đổi sao cho phù hợp nhất. Bên cạnh đó, việc chia bữa ăn từ 8 đến 10 bữa nhỏ / ngày sẽ giúp bạn hấp thu dưỡng chất vào cơ thể tốt hơn.

Việc chọn cơ sở y tế uy tín để thực hiện xạ trị ung thư đóng vai trò quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả chữa trị. Nếu nhận kết quả chẩn đoán mắc bệnh ung thư nhưng chưa chọn được nơi điều trị uy tín, hiệu quả, tiết kiệm chi phí, bạn có thể tham khảo Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là cơ sở y tế hàng đầu sở hữu chuyên khoa Ung Bướu hiện đại cùng trang thiết bị y tế hiện đại, công nghệ tiên tiến đạt tiêu chuẩn quốc tế, điển hình như hệ thống máy xét nghiệm huyết học, sinh học phân tử, vi sinh, sinh hóa – miễn dịch,… Nhờ kết quả chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể theo dõi và tối ưu phác đồ xạ trị ung thư theo thể trạng của từng người bệnh. Để đặt lịch thăm khám, bạn hãy liên hệ số hotline 093 180 6858 028 7102 6789 (TP.HCM) hay 024 7106 6858024 3872 3872 (Hà Nội).

Trên đây là những điều cần lưu ý về chế độ ăn uống sau xạ trị ung thư và thông tin cơ bản về phương pháp xạ trị mà bạn cần quan tâm. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có thêm cho mình kiến thức cơ bản của phương pháp xạ trị, để kịp thời trang bị hành trang về sức khỏe, tâm lý và nguồn lực tài chính để chiến thắng bệnh ung thư. Chúc bạn thật nhiều sức khỏe!

Rate this post
14:56 15/08/2023