Mở cửa 7h30 - 17h00 / T2 - CN xuyên trưa
Khi bị gan nhiễm mỡ, chọn lựa thực phẩm phù hợp đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc quyết định hiệu quả điều trị bệnh. Vậy, người bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì để nhanh chóng khỏi bệnh? Ngay trong bài viết sau, Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome giới thiệu đến bạn danh sách các loại thực phẩm cần hạn chế tiêu thụ trong trong thời gian điều trị bệnh nhiễm mỡ ở gan, giúp bạn sớm khôi phục lại sức khỏe lá gan và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Người bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì tốt cho sức khỏe?
Gan nhiễm mỡ là tình trạng khối lượng mỡ tích tụ trong gan cao hơn 5% khối lượng của gan, khiến gan hoạt động kém hiệu quả (suy gan), đồng thời gây ra nhiều tổn thương gan nghiêm trọng, chẳng hạn như: viêm gan, xơ gan và thậm chí là ung thư gan.
Người bị gan nhiễm mỡ nên ăn kiêng vì việc cải thiện chế độ dinh dưỡng giúp giảm tải lượng đường, chất béo và cồn tích tụ trong gan, từ đó hỗ trợ giảm mỡ, đồng thời gia tăng hiệu quả điều trị bệnh và ngăn ngừa các biến chứng sức khỏe nguy hiểm liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ. Cụ thể, lợi ích sức khỏe của việc ăn kiêng đối với từng đối tượng mắc bệnh lý nhiễm mỡ tại gan là:
Rượu bia gây tổn thương gan nghiêm trọng bởi hầu hết lượng cồn mà bạn tiêu thụ sẽ được chuyển hóa tại gan. Vào gan, cồn được chuyển hóa thành acetaldehyde – một chất kịch độc làm suy giảm chức năng của enzyme và DNA, từ đó thúc đẩy quá trình gây đột biến, làm giảm khả năng chuyển hóa chất béo của ty thể, khiến gan bị rối loạn chuyển hóa, nhiễm mỡ, xơ gan và ung thư gan. Vì thế, khi ngừng uống rượu bia kết hợp với việc ăn kiêng khoa học, gan sẽ có cơ hội giảm tích tụ mỡ và phục hồi nhanh hơn.
Đối với người thừa cân béo phì mắc bệnh gan nhiễm mỡ, việc ăn kiêng giúp cho cơ thể:
Người thừa cân – béo phì bắt buộc phải giảm cân để điều trị gan nhiễm mỡ
Khi mắc bệnh tiểu đường, tình trạng kháng insulin khiến đường và chất béo ưu tiên tích tụ trong gan của bạn nhiều hơn những vùng cơ thể khác, ngay cả khi bạn uống ít hoặc không hề uống bất kỳ giọt rượu nào. Theo thống kê từ Viện nghiên cứu Đái tháo đường (Hoa Kỳ), có ít nhất 80% số người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Vì thế, việc ăn kiêng gần như là một nhiệm vụ bắt buộc đối với bệnh nhân NAFLD mắc chứng tiểu đường, giúp kiểm soát đường huyết và ngăn ngừa bệnh gan nhiễm mỡ tiến triển nặng.
Người bệnh gan nhiễm mỡ nên kiêng ăn bất cứ thứ gì có thể làm trầm trọng thêm mức độ nhiễm mỡ tại gan hoặc góp phần khởi phát các biến chứng sức khỏe nguy hiểm như viêm gan, xơ gan và ung thư gan. Dưới đây là một số thực phẩm người bị gan nhiễm mỡ cần hạn chế hoặc tránh xa:
Chất béo (mỡ) động vật chứa nhiều axit béo không bão hòa (saturated fat). Theo nghiên cứu, một chế độ ăn giàu axit béo bão hòa làm tăng tình trạng kháng insulin nhiều hơn so với một chế độ ăn kiêng giàu axit béo không bão hòa đơn (MUFA) hoặc không bão hòa đa (PUFA), từ đó trực tiếp làm tăng hàm lượng mỡ tích tụ tại gan.
Do đó, theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bệnh gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì chứa nhiều mỡ động vật, chẳng hạn như thịt ba chỉ, lạp xưởng, thịt gia cầm có lẫn da, thịt gia súc có lẫn mỡ, sữa nguyên kem, bơ động vật,…sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh nhanh hơn.
Tốt nhất, bạn nên thay thế mỡ động vật thành các loại chất béo MUFA và PUFA bằng cách tiêu thụ: dầu thực vật (dầu ô-liu, dầu đậu nành, dầu hạt cải,…), quả bơ, mỡ từ các loại cá béo vùng nước lạnh (cá hồi, cá ngừ, cá mòi, cá trích, cá thu,…), các loại hạt và các loại đậu.
Người bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì chứa nhiều chất béo động vật như sữa nguyên kem, thịt ba chỉ, lạp xưởng,…
Theo nghiên cứu, sự dư thừa cholesterol ở gan làm gia tăng tác động xâm lấn và gây tổn thương tế bào của bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), khiến tình trạng NAFLD nhanh chóng tiến triển thành bệnh viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) – một bệnh lý có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.
Do đó, để hạn chế tối đa các tổn thương ở gan trong quá trình điều trị bệnh gan nhiễm mỡ, bạn cần hạn chế tiêu thụ thực phẩm giàu cholesterol, chẳng hạn như: thịt ba chỉ bò, thịt ba chỉ heo, thịt đỏ gia súc, thịt gia cầm có da, mỡ lợn, thực phẩm chiên (rán) ngập dầu, dầu dừa và dầu cọ, v.v…
Bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì để giảm tải áp lực cho gan? Đáp án chính là ăn kiêng thịt đỏ. Người bệnh gan nhiễm mỡ nên kiêng thịt đỏ (thịt bò, thịt bê, thịt cừu,…) vì loại thịt này vừa chứa nhiều chất béo bão hòa vừa chứa nhiều cholesterol. Nghiên cứu cho thấy, cholesterol – khi dùng kết hợp với các axit béo bão hòa sẽ kích thích quá trình oxy hóa chất béo ở gan một cách mất kiểm soát, làm vỡ màng tế bào gan và khiến tế bào chết đi.
Ngoài ra, thịt đỏ cũng giàu purine, khi tiêu hóa tạo ra axit uric, làm tăng nguy cơ xơ gan và tăng men gan. Nhờ đó, hạn chế thịt đỏ giúp giảm lượng mỡ trong gan, giảm viêm, phục hồi chức năng gan, đồng thời giảm nguy cơ các biến chứng liên quan như đái tháo đường, máu nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch.
Hàm lượng đường chủ yếu trong hoa quả là đường fructose và đường sucrose. Trong đó, đường fructose thường chiếm từ 5 – 8% và đường sucrose chiếm từ 6 – 11.8% về khối lượng trong các loại trái cây tươi. Theo nghiên cứu, tiêu thụ đường fructose và sucrose, dù vời một lượng nhỏ, cũng làm gia tăng gấp đôi tình trạng tích tụ mỡ tại gan so với việc tiêu thụ đường glucose sau 7 tuần.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một chế độ dinh dưỡng lành mạnh là một chế độ ăn uống chỉ nên tiêu thụ 25g đường mỗi ngày. Vì thế, người bệnh gan nhiễm mỡ không nên ăn nhiều các loại hoa quả chứa hàm lượng đường cao, chẳng hạn như các loại trái cây sau:
| Loại trái cây | Hàm lượng đường (g) trong 100g trái cây | Khối lượng trái cây được ăn tối đa mỗi ngày (g) |
| Sung | 16.3 g | 153 g |
| Nho | 15.5 g | 161 g |
| Vải | 15.2 g | 164 g |
| Nhãn | 15 g | 167 g |
| Lựu | 14 g | 178 g |
| Xoài | 13.7 g | 182 g |
| Cherry | 12.8 g | 195 g |
| Chuối chín | 12 g | 208 g |
| Chanh dây | 11.2 g | 22.3 g |
| Táo | 10.4 g | 240 g |
Lưu ý: Trong mọi tình huống, người bệnh gan nhiễm mỡ không nên ăn bất kỳ loại trái cây nào nhiều hơn 240 g / ngày.
Gan là cơ quan chịu tổn thương mô nhiều nhất khi bạn uống rượu vì đây là cơ quan trực tiếp chuyển hóa cồn (ethanol). Mỗi lần gan của bạn lọc rượu, cồn sẽ được chuyển hóa thành hợp chất acetaldehyde, gây ức chế quá trình chuyển hóa chất béo và kích thích tiến trình hoại tử (chết đi) của một số tế bào gan. Tuy gan có thể tự tái tạo và phát triển các tế bào mới, nhưng việc lạm dụng rượu trong khi mắc bệnh gan nhiễm mỡ có thể khiến tình trạng bệnh nhanh chóng tiến triển thành viêm gan, xơ gan và ung thư gan.
Rượu bia khiến bệnh gan nhiễm mỡ nhanh chóng tiến triển nặng
Do đó, người bệnh gan nhiễm mỡ cần tuyệt đối tránh xa việc tiêu thụ rượu bia để giúp gan hồi phục nhanh hơn. Kể từ lúc từ bỏ rượu bia, nếu người bệnh gan nhiễm mỡ được điều trị theo một liệu trình khoa học kết hợp cùng một chế độ ăn kiêng lành mạnh, thì quá trình chữa lành các tổn thương gan có thể bắt đầu sớm nhất là vài ngày đến vài tuần sau khi bạn ngừng tiêu thụ rượu bia. Trường hợp tổn thương quá nghiêm trọng, quá trình hồi phục có thể mất từ 3 – 6 tháng.
Bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì để gia tăng hiệu quả điều trị bệnh? Đáp án chính là ăn kiêng thực phẩm giàu tinh bột nhanh (TBN). TBN là loại tinh bột được phân giải, chuyển hóa và hấp thụ rất nhanh trong ruột. Do đó, loại tinh bột này sẽ nhanh chóng làm tăng lượng đường trong máu của bạn, khiến quá trình tích mỡ tại gan diễn ra nhanh hơn và làm trầm trọng thêm tình trạng gan nhiễm mỡ. Dưới đây là danh sách các loại rau củ quả chứa nhiều tinh bột nhanh mà người bệnh gan nhiễm mỡ nên hạn chế tiêu thụ:
Thay vào đó, người bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn nhiều các loại thực phẩm chức nhiều tinh bột phức hợp, chẳng hạn như:
Người bệnh gan nhiễm mỡ nên ăn ngũ cốc nguyên cám và các chế phẩm được sản xuất từ chúng
Theo Viện Dinh dưỡng Quốc gia, một chế độ dinh dưỡng lành mạnh là một chế độ ăn uống tiêu thụ ít hơn 5g muối / ngày. Việc ăn nhiều muối được chứng minh là có thể làm tăng 60% nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu và khiến tình trạng bệnh này trầm trọng thêm. Vì thế, việc hạn chế muối có thể giúp người bệnh gan nhiễm mỡ:
Do đó, người bệnh gan nhiễm gan nhiễm mỡ nên kiêng gì quá mặn, chứa quá nhiều muối trong chế độ ăn hàng ngày. Thay vì sử dụng nhiều muối, hãy thử sử dụng các gia vị và thảo mộc tự nhiên khác như tiêu, ớt, tỏi, hành, gừng và các loại thảo mộc để tăng hương vị cho món ăn mà không làm tăng lượng muối.
Bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì để nhanh chóng khỏi bệnh? Đáp án chính là ăn kiêng thực phẩm chứa nhiều đường và chất làm ngọt, chẳng hạn như nước ngọt, soda, nước tăng lực, bánh kẹo ngọt, bánh kem,… Theo các chuyên gia dinh dưỡng, người bệnh gan nhiễm mỡ nên tránh tiêu thụ nhóm thực phẩm, này vì:
Vì thế, hạn chế đường và chất làm ngọt giúp bạn ngăn ngừa tình trạng tăng cân, đồng thời hỗ trợ cải thiện mức độ nhiễm mỡ ở gan. Ngoài ra, hạn chế đường còn giúp ngăn ngừa các bệnh khác như tiểu đường, bệnh tim mạch và bệnh tăng huyết áp.
Người bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì chứa nhiều đường, chẳng hạn như bán kẹo ngọt
Người bệnh gan nhiễm mỡ nên tránh ăn thực phẩm đóng hộp vì chúng thường chứa nhiều chất bảo quản, chất điều vị, chất bẽo bão hòa, cholesterol, muối và đường,… có thể gây hại cho gan. Cụ thể:
Tóm lại, hạn chế thực phẩm đóng hộp giúp giảm áp lực lên gan, hỗ trợ cải thiện chức năng gan và phòng ngừa các biến chứng liên quan. Thay vì ăn thực phẩm đóng hộp, người bệnh nên ưu tiên chọn thực phẩm tươi sống, chế biến tại nhà để kiểm soát chất lượng và hạn chế các hóa chất có hại.
Để ngăn ngừa tình trạng gan nhiễm mỡ tiến triển nặng thì ngoài dinh dưỡng, người bệnh cần tích cực thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt bằng cách kiêng (hạn chế) hoặc tránh tuyệt đối việc tiến hành các hoạt động sau:
Hút thuốc lá không được xem là tác nhân gây tổn thương trực tiếp lên gan. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bằng chứng chứng minh rằng hút thuốc lá có liên quan đến sự gia tăng mức độ nghiêm trọng của bệnh gan nhiễm mỡ, đặc biệt là góp phần khởi phát bệnh xơ hóa và ung thư gan. Cụ thể:
Do đó, người bệnh gan nhiễm mỡ tuyệt đối không nên tiêu thụ thuốc lá trong quá trình điều trị bệnh.
Từ bỏ hút thuốc giúp nâng cao hiệu quả điều trị bệnh gan nhiễm mỡ
Người bệnh gan nhiễm mỡ cần kiêng những gì để tránh làm bệnh tiến triển nặng thêm? Đáp án chính là nên kiêng lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định của bác sĩ. Bởi lẽ, việc tiêu thụ quá nhiều thuốc và thực phẩm chức năng có thể gây ra tác dụng phụ, gây rối loạn chuyển hóa ở gan.
Cá biệt, có một số thuốc còn là nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh gan nhiễm mỡ, bao gồm: thuốc kháng viêm – chống dị ứng chứa corticosteroid, thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần và phổ biến nhất là thuốc điều trị ung thư vú tamoxifen.
Vì thế, hạn chế lạm dụng thuốc giúp giảm áp lực lên gan, cải thiện chức năng gan và phòng ngừa các biến chứng xơ gan, ung thư gan nguy hiểm. Tốt nhất, trong mọi tình huống, người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu hoặc ngừng sử dụng bất kỳ loại thuốc nào nhằm đảm bảo an toàn sức khỏe và hiệu quả điều trị.
Người bệnh gan nhiễm mỡ nên tránh quan hệ tình dục không an toàn để ngăn ngừa lây nhiễm các bệnh truyền nhiễm, như viêm gan B và C. Việc lây nhiễm các virus này làm tăng áp lực lên gan, gây viêm, suy gan và chức năng gan giảm sút. Ngược lại, quan hệ tình dục an toàn giúp bảo vệ gan, phòng ngừa biến chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục.
Các virus gây viêm gan B và C chủ yếu lây truyền thông qua tiếp xúc với máu và chất dịch từ cơ thể nhiễm bệnh. Do đó, người bệnh gan nhiễm mỡ nên tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác để ngăn ngừa nguy cơ lây nhiễm chéo virus viêm gan B và C.
Khi mắc thêm các bệnh viêm gan B, C, cơ thể người bệnh gan nhiễm mỡ sẽ phải chống chọi với nhiều mầm bệnh cùng một lúc, làm gia tăng áp lực lên gan, gây viêm gan nặng hơn. Vì thế, tránh tiếp xúc với máu và chất dịch cơ thể của người khác sẽ giúp bạn bảo vệ lá gan, phòng ngừa biến chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục sức khỏe.
Người bệnh gan nhiễm mỡ không nên thức khuya vì ngủ đủ giấc giúp gan tái tạo tế bào mới hiệu quả hơn. Thức khuya làm giảm khả năng phục hồi của gan, gây căng thẳng, mệt mỏi, từ đó ảnh hưởng đến chức năng gan. Theo Hiệp hội Giấc ngủ Hoa Kỳ, người trưởng thành (bao gồm cả người bệnh gan nhiễm mỡ) nên ngủ đúng giờ và ngủ đủ ít nhất 7 giờ mỗi ngày nhằm đảm bảo các cơ quan hoạt động ở trạng thái tối ưu.
Để tối ưu hiệu quả điều trị bệnh cho người bệnh gan nhiễm mỡ, ngoài danh sách những thực phẩm nên kiêng, bạn cần tuân thủ thêm một số khuyến nghị về cách ăn uống, sinh hoạt và cải thiện nếp sống như sau:
Trên đây là những thông tin quan trọng giúp bạn hiểu rõ khi bị gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì giúp điều trị bệnh một cách hiệu quả. Hy vọng rằng những thông tin và lời khuyên hữu ích trên đây sẽ giúp bạn xây dựng được một chế độ ăn uống khoa học, nhanh chóng giảm thiểu được tình trạng nhiễm mỡ tại gan và cải thiện chất lượng cuộc sống.
Trong mọi tình huống, nếu bạn gặp khó khăn trong việc xây dựng thực đơn dinh dưỡng hoặc chưa biết người bệnh gan nhiễm mỡ kiêng ăn gì, đừng quên liên hệ đến các bác sĩ tại Hệ thống Phòng khám Dinh dưỡng Nutrihome để được tư vấn phác đồ điều trị và phục hồi sức khỏe an toàn, hiệu quả và toàn diện.
